Het psychologische effect van kleuren
Kleuren hebben een psychologisch effect op mensen door stemmingen en emoties teweeg te brengen. Zij kunnen een kalmerend of stimulerend effect hebben, de concentratie bevorderen of ons oriΓ«ntatie vermogen geven. Elke kleur heeft een ander effect, omdat elke tint zijn eigen golflengte en energie heeft die worden overgedragen op ons lichaam, onze gedachten, gevoelens en handelingen. Volgens kleurenpsychologen hangt de individuele waarneming van kleur af van onze specifieke cultuur, ervaring, mentaliteit en instincten, en van het "archetype" in ons.
In de kleurentherapie bijvoorbeeld wordt het effect van kleuren gebruikt door middel van kleurbaden, kleurenacupunctuur of kleurenstraling om positieve gezondheidseffecten bij ons mensen te bereiken.
Primaire kleuren en hun symbolische betekenis
In de kleurenpsychologie kunnen vier tot zes kleuren worden aangeduid als zogenaamde "primaire kleuren", als men het Europese kleurensysteem volgt. Naast de "achromatische kleurtypen" zwart en wit omvatten deze de "chromatische basiskleuren" rood, geel, groen en blauw. De basiskleuren en de symboliek en interpretatie van de kleuren verschillen echter van cultuur tot cultuur.
Rood
Rood heeft in elke cultuur een betekenis en staat in de kleurenleer voor energie, liefde, vuur, kracht en sensualiteit. Afhankelijk van de intensiteit en de context kan rood ook als "agressief" worden ervaren. In de natuur staat rood voor zowel waarschuwing als aantrekking. Volgens de kleurenpsychologie heeft het een stimulerend, dominant effect, vergroot het de eigenwaarde en geeft het vitaliteit.
Groen
Voor ons mensen is groen een symbool van leven en natuurlijkheid. Wij associΓ«ren groen vaak met geluk, hoop en tevredenheid. Groen heeft een ontspannende en balancerende werking op de psyche en zou lichaam en geest in harmonie brengen. Aangezien groen de kleur van de natuur is, heeft het een bijzonder ontspannend effect op het menselijk oog.
Geel
Volgens Goethe's kleurenleer bezit geel al "een vrolijke, levendige, zacht charmante kwaliteit". Op psychologisch vlak heeft geel een stimulerend, vrolijk effect op mensen en zou het uitwisseling en interpersoonlijke communicatie bevorderen. Geel heeft vooral in het donker een goed effect en wordt daarom ook gebruikt als waarschuwingskleur (bv. gele hesjes, taxi's).
Blauw
Als symbolische kleur staat blauw voor vertrouwen, harmonie en consistentie en wordt het vaak geassocieerd met kalmte en concentratie. Blauw is ook de populairste kleur onder Duitsers, omdat blauw zakelijk en gereserveerd overkomt. Psychologisch werkt blauw ontspannend tot stressverlagend en zou het onbewuste en de eigen intuΓ―tie stimuleren.
Zwart, wit en grijs: wat is het effect van achromatische kleuren?
In de kleurenpsychologie worden kleuren "achromatisch" genoemd als ze noch een bepaalde kleurschakering, noch een bepaalde verzadiging hebben. Ze verschillen alleen van elkaar door hun helderheidswaarde. De mate van helderheid resulteert in grijstinten. Deze omvatten zwart, wit en alle grijstinten.
Zwart
Zwart is een "non-kleur" omdat het alle frequenties van het licht absorbeert. Zwart verdeelt de meningen van mensen en kan verschillende effecten hebben en verschillende emoties oproepen, afhankelijk van de cultuur. Zwart staat voor duisternis en verdriet, maar ook voor verfijning, ernst en discipline. Afhankelijk van de context kan zwart elegant, subliem en tijdloos overkomen en een zeer heldere kleur eleganter maken.
Wit
Wit symboliseert vrede, helderheid, zuiverheid en onschuld. Natuurkundig gezien bestaat het lichtspectrum van wit uit veel verschillende kleuren. Het wordt daarom vaak geassocieerd met goddelijkheid en perfectie. Westerse culturen hebben geen negatieve associaties met wit. Maar in China heeft wit een andere betekenis, waar het de kleur is van verdriet en dood. Wit kan daarom ook staan voor een nieuw begin en wedergeboorte, want elk begin is zo wit als een leeg vel papier.
Grijs
Grijs is de kleur van objectiviteit, neutraliteit en terughoudendheid en wordt vaak geassocieerd met verveling en onzekerheid. Grijs komt gedistingeerd, subtiel en puristisch over; in combinatie met andere kleuren kan het ook elegant zijn. Grijs kan andere kleuren helderder doen lijken en is daarom een ideale combinatiekleur.
Kleuren lijken warm en koud, luid en stil
Koude kleuren
Ook de kleurtemperatuur beΓ―nvloedt de psyche. Zo suggereren de kleuren groen, blauw en violet (ook wel paars genoemd) een koelere kamertemperatuur. Ze stellen ons in staat ons beter te concentreren en hebben meestal een kalmerend effect. Koude kleuren in koele tinten hebben een groot aandeel blauw in hun kleursamenstelling. Blauw, rood en geel zijn zogenaamde "primaire kleuren". Zij worden gebruikt om vele andere kleuren te maken. Zo wordt violet (of paars) gemaakt van een koel, kalmerend blauw en een warm, stimulerend rood. Violet wordt vaak gebruikt in de creatieve context, omdat deze ongewone kleur een synoniem is voor extravagantie, inspiratie en spiritualiteit.
Warme interieurkleuren
De klassieke kleurenleer plaatst geel, rood en oranje naast elkaar in de kleurencirkel met een warmere kleurtemperatuur. Warme kleuren staan over het algemeen voor energie, vrolijkheid en geluk. Maar ze kunnen ook de aandacht trekken en symbool staan voor gevaar (bijvoorbeeld stopborden, waarschuwingen en afzetlint). Oranje is een secundaire kleur en is een mengsel van de twee primaire kleuren rood en geel. Oranje vertegenwoordigt warmte en licht en staat voor vrolijkheid, optimisme en jeugdige nieuwsgierigheid.
Kleuren werken luid en stil
Naast het warm/koud effect kunnen kleuren ook een luid/rustig effect hebben. Een luid kleureffect wordt gecreΓ«erd door sterk verzadigde kleurtinten die ook gecombineerd worden met zwart of wit. Stille kleurencombinaties zijn pasteltinten met een laag verzadigingsniveau. In het algemeen is het raadzaam koude en warme en rustige en luide kleuren in de juiste verhouding te gebruiken.
