Psychologia i oddziaływanie kolorów
Kolory wywołują w nas emocje i nastroje: mogą działać kojąco lub stymulująco, sprzyjać koncentracji lub przyczyniać się do naszej orientacji w przestrzeni. Każda barwa ze względu na różną długość fali posiada swoją energię, którą oddziałuje na organizm człowieka. Badania z zakresu psychologii koloru dowodzą, że nasze indywidualne postrzeganie kolorów uzależnione jest od naszej kultury, doświadczeń i wzorców myślowych, jak również instynktów i "archetypów", które są w każdym z nas.
Niezwykła moc kolorów jest wykorzystywana również nawet w celach terapeutycznych i nierzadko prowadzi do osiągnięcia pozytywnych efektów zdrowotnych.
Podstawowe kolory i ich symbolika
Psychologia kolorów wyróżnia od czterech do sześciu tzw. "barw podstawowych", jeśli przyjąć za wyznacznik europejski system kolorów. Poza bielą i czernią należą do nich także czerwień, żółć, zieleń i błękit. Znaczenie kolorów, podobnie jak symbolika i sposób ich interpretacji, różnią się w zależności od kultury.
Czerwony
Czerwony w każdej kulturze ma swoją symbolikę i według założeń kolorymetrii kojarzy się z energią, miłością, ogniem, siłą i zmysłowością. Im bardziej intensywna barwa i w zależności od kontekstu, w jakim występuje, tym mocniej może być odbierana jako "agresywna". W środowisku naturalnym czerwień sygnalizuje zagrożenie i jednocześnie przyciąga uwagę. Z perspektywy psychologii koloru, czerwony stymuluje, wpływa dominująco, zwiększa poczucie własnej wartości i dodaje witalności.
Zielony
Zieleń symbolizuje życie i naturalność. Utożsamiamy ją często ze szczęściem, nadzieją i uczuciem zadowolenia. Kolor zielony działa odprężająco i przywraca równowagę psychiczną, a także zapewnia harmonię ciała i umysłu. Jako kolor natury, zieleń wpływa wyjątkowo odprężająco na nasze oczy.
Żółty
Teoria Goethego mówi, że kolor żółty ma "radosny, żywy, delikatnie stymulujący wyraz". Z psychologicznego punktu widzenia, żółty stymuluje i poprawia nastrój, a także sprzyja komunikacji międzyludzkiej. Szczególną uwagę zwraca się na kolor żółty w ciemności, dlatego też wykorzystywany jest on także jako kolor ostrzegawczy (np. żółte kamizelki odblaskowe, taksówki).
Niebieski
Niebieski to symbol zaufania, harmonii i stabilności, często kojarzony ze spokojem i koncentracją. Sprawia wrażenie rzeczowego i powściągliwego. Z psychologicznego punktu widzenia, niebieski ma działanie odprężające, a nawet antystresowe i mówi się, że pobudza podświadomość oraz wewnętrzną intuicję.
Czarny, biały i szary - jak działają kolory achromatyczne?
Biel, czerń oraz wszystkie odcienie szarości pomiędzy nimi, które różnią się od siebie wyłącznie poziomem jasności, psychologia barw nazywa kolorami „achromatycznymi”.
Czarny
Czarny oznacza " brak koloru", ponieważ absorbuje wszystkie długości fal świetlnych. Może on wpływać na ludzkie postrzeganie i zależnie od kultury, budzić różne emocje. Czerń z jednej strony to mrok i smutek, z drugiej wyrafinowanie, powaga i dyscyplina. Zależnie od kontekstu, czerń sprawia wrażenie eleganckiej, wysublimowanej i ponadczasowej nadając bardzo jasnym odcieniom bardziej elegancki wygląd.
Biały
Biel symbolizuje spokój, jasność, czystość i niewinność. Z fizycznego punktu widzenia, spektrum światła białego tworzy wiele różnych kolorów z palety barw. Z tego powodu biel jest często kojarzona z boskością i doskonałością. Kultura zachodnia nie ma żadnych negatywnych skojarzeń z tym kolorem. Tymczasem w Chinach kolor biały jest kojarzony z żałobą i śmiercią. Biel może być też symbolem nowego początku i odrodzenia, jako że każdy początek jest niczym biała kartka.
Szary
Szary to symbol praktyczności, neutralności i powściągliwości, czasem, często niesłusznie wiązany z nudą i niepewnością. Jest to elegancki, stonowany i purystyczny kolor, który w połączeniu z innymi kolorami prezentuje się elegancko. Kolor szary nadaje blasku innym kolorom i dlatego idealnie nadaje się do łączenia z innymi barwami.
Psychologia kolorów a ciepłe i chłodne barwy
Ściany w chłodnych kolorach
Temperatura kolorów oddziałuje również na psychikę. Kolory zielony i niebieski kojarzą się z chłodniejszą temperaturą pomieszczenia. Umożliwiają nam lepszą koncentrację i z reguły działają wyciszająco. Kolory w chłodnych odcieniach zwykle mają wysoki udział barwy niebieskiej w swoim składzie. Kolory niebieski, czerwony i żółty należą do tak zwanych "barw podstawowych", na bazie których powstaje wiele innych kolorów. Na przykład kolor fioletowy ("purpurowy") powstaje z chłodnego i kojącego niebieskiego oraz ciepłej i stymulującej czerwieni. Fiolet bywa często kolorem używanym w branży kreatywnej, jako że jest synonimem ekstrawagancji, inspiracji i duchowości.
Ściany w ciepłych kolorach
Kolory żółty, czerwony i pomarańczowy na palecie barw są położone obok siebie i cechują się cieplejszą temperaturą koloru. Ciepłe kolory symbolizują na ogół energię, radość i szczęście. Mogą jednak także ściągać uwagę i być oznaką niebezpieczeństwa (np. znak stop, tablica ostrzegawcza i taśma odgradzająca). Kolor pomarańczowy zalicza się do kolorów drugorzędnych i jest połączeniem dwóch kolorów podstawowych - czerwonego i żółtego. Pomarańczowy to symbol ciepła i światła, a także entuzjazm, optymizm i młodzieńcza ciekawość.
Kolory krzykliwe i spokojne
Kolor nie tylko daje efekt "zimny-ciepły", ale może także dawać efekt "krzykliwy" i "spokojny". Krzykliwy efekt powstaje na skutek silnego nasycenia barw zestawionych dodatkowo z czernią lub bielą. Z kolei spokojne połączenie kolorów tworzą odcienie pastelowe o słabym nasyceniu. Zalecane jest stosowanie odpowiednich proporcji pomiędzy kolorami zimnymi i ciepłymi, a także spokojnymi i krzykliwymi.